– Тәүге әңгәмәбеҙҙә һин юл башында ғына, бер йыл эсендә юғары маҡсаттарға өлгәшергә йыйына инең. Килеп сыҡтымы?
– Күп ниәттәрем бойомға ашты, тип уйлайым. Ул ваҡытта мин беренсе концертыма әҙерләнә инем, ә хәҙер килеп үҙемдең генә айырым өс концертым үтте. Ике йыл эсендә 700-ләгән тамаша ҡуйылды, 15 илдә сығыш яһаным, әлеге мәлдә лә күп пландар, күп уйҙар менән янам. Яңы йыл алдынан маҡсаттарымды теҙеп яҙып ҡуйыу ғәҙәтем бар. Был яҙмамды асып ҡарағанда, күбеһенә өлгәштем тип әйтергә була.
Күптәр: “Уңыштарыңдың, ниәттәреңдең бойомға ашыуының сере нимәлә?” – тип һорай. Нисек кенә ауыр булмаһын, минең барыбер бөтәһе лә килеп сығасаҡ тим дә тыныс ҡына эшләп тик йөрөйөм. Ниндәй ҙә булһа һөҙөмтә барыбер буласаҡ. Бөгөн ике студиям, үҙ лейблым бар. Унда йәш артистарҙы ҡанат аҫтына алғанмын. Үҙ сәхнә командам бар, ул ун биш кешенән тора, унауһы сығыш яһаусылар булһа, бишәүһе – концерт директоры, продюсер, пиар-менеджерҙар. Беҙ көн-төн ижад итәбеҙ.
– Ижад юлыңда ниндәй ҡыйынлыҡтар осрай?
– “Zainetdin” проекты аҡсаһыҙ эшләнде, барыһы ла энтузиазмға нигеҙләнгәйне. Башҡорт милли уйын ҡоралдарын замансалаштырып, сағыу костюмдар уйлап табып, шоу эшләү уйы тыуғайны. Беҙҙең бөтөнләй инвесторҙарыбыҙ, бағыусыларыбыҙ булманы, үҙ көсөбөҙ менән күтәрелдек. “Үәт, уға барыһы ла еңел бирелде, уға ярҙам иттеләр!” тигәндәр ҙә табылды. Эйе, еңеллек тойҙом, сөнки барыһы ла ысын күңелдән эшләнә бит. Шул уҡ ваҡытта тәүлегенә дүрт кенә сәғәт йоҡлап, көн-төн шөғөлләнгәнем уларға билдәле түгел, әлбиттә. Бында бит иң мөһиме – һөҙөмтә. Ә ул бар. Рәсәй буйлап күп концерттар ҡуйылды, барыһында ла зал шығырым тулы ине. Һәм был сик түгел. Әлеге мәлдә беҙ федераль кимәлгә сығыу хыялы менән янабыҙ. Мин, мәҫәлән, “ГРЕММИ” музыкаль премияһын ҡулға төшөрөргә хыялланам.
– Бөгөнгө көн – болғауырҙар заманаһы, тип әйтер инем... Һине яраталар, артыңдан эйәрәләр, сөнки һин – артист. Һин тамашасыға үҙ ижад емешеңде тәҡдим итәһең. Ә шау-шыу тыуҙырып, әлеге лә баяғы ғәҙәти булмаған образ уйлап табып, билдәле булғандар ҙа бар. Уларға нисек ҡарайһың?
– Шау-шыу ойоштороу ҙа үҙенә күрә эш бит. Шул уҡ блогерлыҡ та – эш. Кеше ҡарай, уға оҡшай. Ә шулай ҙа заманға яраҡлашһаң да, үҙең булып ҡалыу мөһим. Форсаттан файҙаланып, гәзит уҡыусыларға үҙ юлдарын табыуҙарын теләр инем. Башҡарған эшегеҙ оҡшамай икән – алмаштырығыҙ, тормошоғоҙҙан ҡәнәғәт түгелһегеҙ икән – үҙгәртегеҙ.
– “Zainetdin” проекты – ул ҡурай, ҡумыҙ, ул – этношоу, тимәк, уға миллилек хас. Беҙҙең асылда баҫалҡылыҡ, тыйнаҡлыҡ көслө, шуның арҡылы сәхнәлә бер ни тиклем сикләүҙәр ҙә бар. Һинең ижадыңа ла ҡағыламы был принцип?
– Ҡағылмай. Мин ижадым арҡылы күңелемде асып һалырға тейешмен.
– Тәнҡиткә нисек ҡарайһың? Ижадыңа ҡағылышлы ниндәйерәк тәнҡит һүҙҙәре ишетергә тура килде?
– Элек “Кеше ни әйтер? Матурыраҡ кейенергә кәрәк” тип уйлай торғайным. Ә хәҙер килеп бер нәмәгә төшөндөм: кеше, матур булһаң да, насар булһаң да, етешһеҙлек табып, барыбер һөйләнәсәк, ҡайһы берәүҙәргә барыбер ярап булмай. Киреһенсә, матур булһаң, бер һүҙ өндәшмәҫкә мөмкиндәр. Ҡалыптарҙан ситкә китһәң, иғтибар үҙәгендә йөрөйһөң. Кеше шундайҙарҙы ярата.
Мин сәмле кешемен, “Һинең бер нәмә лә килеп сыҡмаясаҡ!” тиһәләр, киреһенсә, ажарланып ижадҡа тотонам. Тәнҡитләһендәр өсөн махсус проекттар ҙа уйлап табырға тура килде, мәҫәлән, былтыр – “Холостяк” (Заһир интернет селтәрендә ҡыҙҙар араһында әллә нисә этаптан торған һайлау ойошторҙо, еңеүсене романтик осрашыуға саҡырҙы – авт.). Хатта тап ошо проект аша тағы ла киңерәк билдәлелек яуланым.
Төндәр буйы ултырып, уйлап сығарған, өҫтөндә даими эшләгән көйҙәремде плагиатлыҡта ғәйепләүселәр бар. Әллә ҡайҙан минекенә оҡшаған көйҙәр эҙләп табалар хатта. Шул тиклем эшһеҙлектән йонсойҙармы икән, аптырайым. Ололарҙан тәнҡит һүҙҙәре ишетергә тура килә: былай ярамай, тегеләй йырламайҙар, улайтып ҡурай уйнамайҙар... Халҡыбыҙға хас консерватизм арҡаһында күп өлкәлә артта ҡалабыҙҙыр, тип уйлайым.
Ә шулай ҙа һуңғы арала барған үҙгәрештәр ҡыуандыра. Башҡортостанда етәкселек алмашыныуы сәнғәткә лә ыңғай йоғонто яһаны – яңы һулыш асылды. Телевидениебыҙҙа ҡыҙыҡлы тапшырыуҙар барлыҡҡа килә башланы. Шәп заманда тыуғанмын, ошо заманда барыһына ла өлгөрөп ҡалырға кәрәк.
– Һинең хәҙер үҙ лейблың бар...
– Эйе, ул былтыр үҙ эшен башланы. Лейбл төҙөү уйы менән күптән яна инем, был ниәтемде йырсы, продюсер Рөстәм Ғиззәтуллин менән бойомға ашырырға насип булды. Йыр яҙған йәштәрҙе йыйып алдыҡ, уларға ижад итер, үҫешер өсөн бөтә шарттар ҙа булдырҙыҡ, сөнки үҙемдән беләм – студент саҡта ҡайҙа барырға, нисек йыр яҙҙырырға тигән һорауҙар борсой. Йәштәргә ярҙам йөҙөнән ойошторолдо был лейбл.
– Командағыҙға һайланған артистарға ҡарата тәғәйен талаптар бармы?
– Улар ҡалыптарға һыймағаныраҡ, музыка донъяһына мөкиббән, даими ижади эҙләнеүҙәргә дусар булырға тейештәр. Анһат ҡына уйлағандар ҙа булды: йәнәһе, киләләр ҙә, беҙ тиҙ генә уларҙан йондоҙ эшләп, ҙур сәхнәгә сығарабыҙ... Улай булмай, әлбиттә. Килегеҙ – эшләгеҙ. Беҙ һеҙгә шарттар булдырабыҙ, ярҙам итәбеҙ. Ҡалғаны үҙегеҙҙән, теләгегеҙҙән тора. Лейблдағы әлеге егеттәр минең кеүек йоҡо белмәй, студияла көн-төн ижад итәләр.
– Ижади көрсөк кисергәнең бармы? Янып эшләп йөрөй торғас, ҡапыл һүнеүеңдән ҡурҡмайһыңмы?
– Үткән йылда булғыланы. Ҡуйған маҡсаттарыма ирешкәндән һуң “Артабан ни эшләргә?” тип аптырауҙа ҡалдым. Ярты йыл тирәһе йөрөнөм был халәттә. Ни эшләргә? “Башҡортостан” дәүләт концерт залында ике концерт ҡуйҙым, гастролдәр менән Рәсәйҙе урап сыҡтым... Шул ваҡыттан башлап күңелемде, асылымды яңы кисерештәр менән даими байытып торорға тырышам.
– Бер мәл сәхнәнән китергә лә йыйынғайның. Шул көрсөк ваҡытына тура килдеме был ҡарарың?
– Эйе. Сираттағы концерттан һуң артабан сығыш яһау теләгем юҡлығын аңланым. Мәскәү яғына сығып киттем. Әйтерһең, шуны ғына көткәндәр: күп тәҡдимдәр яуа башланы. “Юғалтһалар ғына, ҡәҙерҙе беләләр”, тиҙәр бит, шулай килеп сыҡты минең менән дә. Башҡортостанға кире ҡайттым. Лейбл шул ваҡытта төҙөлдө, үҙем сығыш яһамайым, йәш егеттәрҙең сығыштарын продюсерлайым. Йәй миҙгелендә үҙемде ҙур-ҙур сараларға саҡыра башланылар: Өфөлә – Ҡала көнө,
Мәскәүҙә – мәҙәни саралар... Силәбегә Ҡала көнөнә саҡырҙылар, Тимати менән бер сәхнәлә сығыш яһаным. Унда ҡаланың һәр районында тамаша ойошторғандар, бер көндә дүрт концертта булдым. Шунан башланды Рәсәй буйлап саҡырыуҙар. Тап ошо мәлдә федераль кимәлгә сығыу, башҡа халыҡтар өсөн шоу яһау уйы яралды. 29 мартта үткән яңы шоу-концертыма Рәсәйҙең иң-иң дүрт дизайнерынан костюмдар тектерҙем. Алексей Балаш яңы программаның режиссеры булып сығыш яһаны. Уның исеме Рәсәйҙә генә түгел, башҡа илдәрҙә лә билдәле. Лондонда, Дубайҙа, Макаола, Шанхайҙа үҙ шоуҙарын ҡуйған, Лос-Анджелеста донъяуи кимәлдәге билдәле Голливуд йондоҙо, актриса, бейеүсе Дженнифер Лопес менән бергә эшләгән кеше ул. Алексей менән беҙ Instagram селтәре аша таныштыҡ. “Бөтә донъяны гиҙәм, ә һинеке һымаҡ шоуҙы беренсегә күрәм, бик шәп, әйҙә хеҙмәттәшлек итәйек!” – тине.
Был яңы шоу менән беҙ ошо яҙ Европа илдәрен урап сығырға тейеш инек, әммә COVID пандемияһы пландарҙы боҙҙо.
– Һин сығыш яһаған иң ҙур сәхнә?
– Өфөләге “Евразия йөрәге” фестивале, 40 мең кешенән торған аудитория. Ҡырғыҙстандағы Бөтә донъя күсмә халыҡтар уйыны. Төркиәлә Истанбул ҡалаһындағы фестиваль. Былтыр йәй Ханты-Манси өлкәһенең Сорғот ҡалаһындағы концертыма ун мең тамашасы йыйылды, ҡала хакимиәте башлығы килеп ҡулымды ҡыҫты. Тамашасыларҙың күбеһе – Сорғотта йәшәгән милләттәштәребеҙ, “Башҡортса һөйлә!” тип кенә торалар. Июнь аҙағына Мәскәүгә, Кремлдең концерт залына сығыш яһарға саҡырҙылар.
– Ә концерттарыңа кеше әҙ йыйылған осраҡтар булдымы? Шундай хәлдәрҙе нисек ҡабул итәһең, кәйефең ҡырыламы?
– Артист ниндәй генә халәттә, ниндәй генә кәйефтә булмаһын – был сәхнәлә тойолмаҫҡа тейеш. “Zainetdin” проекты нигеҙендәге иң беренсе концертым 2017 йылда “Йәшел сауҡалыҡ” шифаханаһында үтте. Залда бер кеше ултыра ине...
– Концерт ҡуйҙыңмы?
– Тамашасы килгән бит, нисек ҡуймайһың инде. Ул апай менән әле лә аралашып торабыҙ.
– Башҡа милләт вәкилдәрен һинең ижадың ниндәй үҙенсәлектәре менән үҙенә йәлеп итә икән, ундағы милли һыҙаттармы, әллә шоу элементтарымы, нисек уйлайһың?
– Мин сит ил кешеһе булһам, һигеҙ-унлаған кешенең төрлө ҡыҙыҡлы музыка ҡоралдарында уйнауҙарын, сағыу костюмдар кейеп бейеүҙәрен үтә ҡыҙығып ҡарар инем. Бөтәһе бер юлы иғтибарҙы үҙенә тарталыр: ҡурайҙың үҙенсәлеге, сығыштың заманса, дәртле булыуы, акробатик хәрәкәттәр... Быларҙы айырым-айырым күрһәтһәң, ҡыҙығы булмаҫ ине.
– Төрлө ерҙәрҙә, төрлө халыҡ алдында сығыш яһағанда, башҡорт сәнғәтен һаҡлап ҡалыу, уны донъяға танытыуҙы маҡсат итеп ҡуяһыңмы?
– Мин бит ҡурайҙа, ҡумыҙҙа уйнайым, йыш ҡына йәш быуын алдында, мәктәптәрҙә сығыш яһайым. Шундай хәл булғайны: Стәрлетамаҡтағы бер рус мәктәбендәге сығышымдан һуң ҡурай буйынса уҡытыусылары шылтырата. “Һеҙ балаларҙы нисек арбанығыҙ ул? Концертығыҙҙан һуң ҡырҡ рус балаһы килеп ҡурай түңәрәгенә яҙылды!” – тине. Яңы быуында музыка ҡоралдарыбыҙға ҡыҙыҡһыныу уятырға тырышам.
– Проектыңдың форматы – шоу, был башлыса йәштәргә оҡшай. Киләсәктә, олоғайһаң, ни эшләргә йыйынаһың? Әллә Филипп Киркоров кеүек шоуҙың икенсе төрөн уйлап сығармаҡсыһыңмы?
– Күҙ күрер, миңә әле 26 ғына йәш. Бәлки, продюсер ҙа булып китермен.
– Ҡабатларға тырышмайҙармы проектыңды, сәхнә образыңды, үҙеңде?..
– Ҡабатлайҙар. Быға ҡыуанам ғына. Шәп тә инде (йылмая – авт.).