Һәр еңеү артында – ҙур хеҙмәт

Белеүебеҙсә, Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы тарафынан 2020 йыл Башҡортостанда Башҡорт теле йылы тип иғлан ителде һәм шуға ярашлы йыл дауамында бихисап саралар үтте, өр-яңы проекттар ғәмәлгә ашырылды, һәр төрлө конкурстар иғлан ителде. Башҡорт теле көнөнә һәм Башҡорт теле йылын йомғаҡлауға арналған тантаналы сара барышында әлеге эштәр барланып, конкурстарҙың еңеүселәре иғлан ителде.

Ҡала округы хакимиәттәре һәм ҡала ҡоролтайҙары ара­һында еңеүселәр:
1-се урын – Күмертау ҡалаһы.
2-се урын – Стәрлетамаҡ ҡалаһы.
3-сө урын – Өфө ҡалаһы.

Саранан һуң үҙенең тәьҫорат­тары менән Күмертау ҡалаһы башҡорттары ҡоролтайы рәйесе Әлфиә Шәмиғолова уртаҡлашты:
– Башҡорт теле көнөндә Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайынан бүләк алыу ҡыуаныслы һәм яуап­лы. Үҙемдең сикһеҙ рәхмәтемде Кү­мертау ҡалаһы башҡорттары ҡоролтайы башҡарма комитеты ағза­ларына, башҡорт теле, мәҙә­ниә­те, әҙәбиәте яҙмышына битараф булмаған һәммәһенә лә еткерәм.

Күмертау ҡалаһында “Балалар баҡсаһында башҡорт телен өйрә­нәм” инновацион проекты тормош­ҡа ашырылып килә. Маҡсаты – мәктәпкәсә йәштәге балаларҙы баш­ҡорт теленә өйрәтеү, телмәр үҫ­тереү, тел аша башҡорт халҡы­ның милли мәҙәниәтен өйрәнеү.

Ҡала башҡорттары ҡоролтайы башҡарма комитеты “Күмертауҙа башҡорт телен өйрәнәм” проектын тормошҡа ашыра башланы. Был проект башҡорт телен өйрәнергә теләүселәр өсөн тәғәйенләнгән һәм башҡортса насар белгән йәки бөтөнләй аралашмаған кешеләрҙе һөйләшергә өйрәтеүгә генә ҡорол­ған. Иң тәүҙә “Бәйләнештә” селтә­рендә “Күмертауҙа башҡорт телен өйрәнәм” төркөмө булдырылды. Девизы: “300 көндә – 300 һүҙ”, ә маҡсаты – ҡыҫҡа ғына ваҡыт эсен­дә телде өйрәтеү.

Артабан “Баш­ҡорт теле – барыһына ла!” тип аталған бушлай курстар асылды, унда теләге булған һәр кем йөрөй ала. Тәҡдим ителгән программа төрлө йәштәге халыҡ үҙләштерә алырлыҡ, ябай, аңлайышлы. Эшлекле осрашыуҙарҙы 3-сө китапханала Башҡортостандың мәғариф алдынғыһы, педагогия коллед­жының башҡорт теле уҡытыусыһы Римма Фәттәх ҡыҙы Арыҫланова үткәрә. Төрлө милләт кешеләре баш­ҡорт телен ҡыҙыҡһынып өйрәнә. Әлеге курстарға ярашлы, ҡалабыҙға ҡағылышлы һүҙҙәрҙән торған “Күмертау ҡалаһының русса-башҡортса һүҙлеге” сығарылды. Әлеге көндә курстарҙы оффлайн форматта өсөнсө тапҡыр үткә­рәбеҙ.

Йыл башында ҡала хакимиәте янындағы “БР халыҡтары телдәре тураһындағы” закондың үтәлешен бойомға ашырған комиссия менән берлектә “Хатаһыҙ ҡала” конкурсы иғлан ителде. Терминология төркө­мө ағзалары ойошма һәм пред­приятиеларҙың алтаҡталарының, сауҙа үҙәктәрендәге яҙыуҙарҙың дөрөҫлөгөн ҡарап сыҡты һәм хаталарын төҙәтеү буйынса кәңәштәр бирҙе. Был эш тә йыл әйләнәһенә дауам итте.

Муниципаль район хакимиәт­тәре һәм район ҡоролтайҙары араһында еңеүселәр:
1-се урын – Стәрлетамаҡ райо­ны.
2-се урын – Миәкә районы.
3-сө урын – Борай һәм Асҡын райондары.

Стәрлетамаҡ районы баш­ҡорт­тары ҡоролтайы рәйесе Эльвира Иманғолова:
– Башҡорт теле йылына арнал­ған эштәр Стәрлетамаҡ районында йыл дауамында алып барылды. Шуныһы ҡыуаныслы: һәр сараны ауылдар халҡы, ағинәйҙәр дәррәү күтәреп алды, бер кем дә битараф ҡалманы.

Бөтә донъя башҡорттары ҡорол­тайы ойошторған барлыҡ флеш­мобтарҙа, диктанттарҙа Стәрлета­маҡ районы халҡы әүҙем ҡатнаш­ты. Бигерәк тә рухлы башҡорт ғаилә­ләренең күп булыуына ҡыуандыҡ. Улар балаларында туған телебеҙгә, мәҙәниәтебеҙгә һөйөү һәм ихтирам тойғолары тәрбиәләй.

Башҡорт теле йылы ата-баба­ларыбыҙҙың иң ғәзиз бүләге, хал­ҡы­быҙҙың тәрән аҡылы сағылған туған телебеҙҙең ҡәҙерен, дәүләт теленең дәрәжәһен тағы ла юға­рыраҡ күтәрергә булышлыҡ итте.

Рәсәй Федерацияһы субъект­тарындағы (ҡалаларындағы) башҡорт йәмәғәт ойошмалары араһында еңеүселәр:
1-се урын – Пермь крайы.
2-се урын – Мәскәү ҡалаһы.
3-сө урын – Санкт-Петербург ҡалаһы.

Пермь крайы башҡорттары ҡо­ролтайы рәйесе Рәсил Мөхә­мәтйәнов:
– Пермь крайының Барҙа районы үҙәге булған Барҙа ауылында Ғәйнә ырыуы башҡорттарының арҙаҡлы шәхесе, Уҫы даруғаһының Ғәйнә улусы старшинаһы, Крәҫ­тиән­дәр һуғышында Емельян Пугачевтың полковнигы, Өфө провинцияһы башҡорттарынан Уложенный комиссияһы депутаты Туҡтамыш Ишбулатовҡа скульптура комплексы асылды.

Ғәйнә башҡорттары башҡорт теленең төньяҡ-көнбайыш диалектын танытыуға ла ҙур көс һала. “Ғәйнәләр: халҡым, телем, тарихым” проекты сиктәрендә ошо төбәктән сыҡҡан шағир Наил Ғәбдүшевтың урындағы һөйләштә яҙылған шиғырҙар йыйынтығы, Барҙа башҡорттары һүҙлеге донъя күрҙе, “Аҡбуҙат” балалар журна­лының бер һаны шулай уҡ ошо һөйләштә нәшер ителде. Был проекттар Башҡорт­остан Башлығы грантына баш­ҡарылды. Ғөмүмән, әлеге грант ярҙамында беҙ күптәнге хыял­дарыбыҙҙы ысынбарлыҡҡа ашыра башланыҡ.

Барҙа районының мәғариф ида­ралығы менән килешеү буйынса, ете мәктәпкә башҡорт теле буйынса дәреслектәр һәм эш дәфтәрҙәре тапшырҙыҡ. Алда эштәр бик күп әле.

“Башҡорт баҫмаларына иң күп яҙылыусы” номинацияһы еңеү­селәре:
1-се урын – Өфө районы.
2-се урын – Ҡалтасы районы.
3-сө урын – Ғафури районы.

Ҡалтасы районы башҡорт­тары ҡоролтайы рәйесе Лилиә Дәү­ләтова:
– Башҡорт телендәге баҫмалар­ға яҙылыу буйынса Ҡалтасы районының икенсе урынды яулауына бик шатландыҡ. Был еңеү – район башҡорттары ҡоролтайының да эш һөҙөмтәһе. Халыҡҡа баш­ҡорт теленә, башҡорт баҫмала­рына һөйөүҙе халыҡ йолалары һәм ғөрөф-ғәҙәттәре аша еткерҙек тип уйлайым. Районыбыҙҙың башҡорт теле һәм әҙәбиәте уҡытыусылары, “Ватан” башҡорт милли-мәҙәни үҙәге, “Йәншишмә” башҡорт фольклор ансамбле был йәһәттән маҡтауға лайыҡ эштәр алып бара.

Районыбыҙ башҡорттары бер­ҙәм булып, үҙ телебеҙҙәге баҫ­маларға яҙылды. Беҙҙә айырыуса “Башҡортостан” гәзитен, “Ҡурай” төбәк гәзитен, “Башҡортостан уҡытыусыһы”, “Аманат”, “Аҡбуҙат” журналдарын күпләп алдыралар.
“Хатаһыҙ ҡала/ауыл” номи­нацияһы еңеүселәре:
1-се урын – Сибай ҡалаһы.
2-се урын – Ҡырмыҫҡалы райо­ны.
3-сө урын – Краснокама районы.

Краснокама районы башҡорт­тары ҡоролтайы рәйесе Земфира Сәғитова:
– “Хатаһыҙ район” номинация­һында Краснокама өсөнсө урынды яуланы. Алтаҡталарҙың дөрөҫ яҙы­лышына беҙҙә ҙур иғтибар би­релә, был эш Башҡорт теле йылында ғына түгел, даими рәүештә алып барыла. Терминологик комиссия алтаҡталарҙың дөрөҫ яҙылышын тикшереп, тәҡдимдәр еткерә, уларҙың үтәлешен күҙәтеп бара.

Сауыҙбаш ауыл китап­хана­һында “Ырыуҙаштар” тыуған яҡты өйрәнеү клубы эшләп килә. Клуб­тың бурысы – тыуған яҡ, яҡташтар, ауыл тарихы тураһында яңы материалдар табыу. Китапханала “Йәнәй – минең ырыуым” исеме аҫтында тыуған яҡты өйрәнеү мөйөшө булдырылды.

Йыл дауамында район кимәлен­дә “Иң яҡшы китап уҡыусы”, “Баш­ҡортса тиҙәйткестәр”, “Иң яҡшы шәжәрә”, “Ғаилә архивы”, “Мин баш­ҡортса һөйләшәм” тип аталған ижади конкурстар, ғилми-тикше­ренеү конференциялары ойошторолдо. Башҡорт теле йылы бер йыл менән генә сикләнмәй, киләсәктә лә был эштәрҙе дауам итәсәкбеҙ.

Журналистар һәм блогерҙар араһында еңеүселәр булараҡ Башҡортостан юлдаш телеви­дение­һының “Бәхетнамә” тапшырыуын алып барыусы Гөлнара Мул­лаҡаева, “Башинформ” мәғлү­мәт агентлығы журналисы Ләйлә Аралбаева, “Башҡортостан ҡыҙы” журналисы Гөлнур Ишбулатова, “Юлдаш” радиоһының яңылыҡтар бүлеге (етәксеһе Зөһрә Ар­саева), “Ватандаш” журналы редакцияһы (баш мөхәррире Рәшиҙә Мәһәҙиева), Баймаҡ районының “Һаҡмар” гәзите редакцияһы (етәксеһе Гүзәл Салихова), Силәбе өлкәһенең “Уралым” киң мәғлүмәт саралары проекты авторы Нурия Иҡсанова, Башҡорт Википедияһы активисы, “Бәй­ләнештә” селтә­рендәге “Баш­ҡорт ҡатын-ҡыҙы” төркөмө етәксеһе, журналист, яҙыусы Гүзәл Ситдиҡова һәм тарихсы, TARIHLIVE сәхифәһе авторы Илдар Мәмбәтҡолов билдәләнде.